Village Life: พญาครุฑ กับสถาบันการเมืองการปกครอง

คติพราหมณ์เรื่อง พระวิศณุเป็นใหญ่ หรือ “ไวษณพนิกาย” ในศาสนาพราหมณ์ อ่านว่า ไว-สะ-นบ-นิ-กาย  มาจากสันสกฤต เขียนด้วยเทวนาครี ว่า “ वैष्णववाद ”

ศาสนาพราหมณ์ หรือฮินดู ที่เรามักจะพบทั่วไปเวลานี้ เป็นนิกายที่ถือองค์ พระศิวะ เป็นใหญ่  จึงเป็นคนละแนวคิดกันกับ ไวษณพนิกาย

พระราชาราชวงศ์คุปตะองค์สำคัญ อันได้แก่ พระเจ้าจันทรคุปตะที่สอง ทรงนับถือไวษณพนิกาย  และกษัตริย์ราชวงศ์คุปตะหลายพระองค์ ก็นับถือนิกายเดียวกันนี้  พระเจ้าจันทรคุปตะที่สอง ครองราชย์ ประมาณ ค.ศ. 380-415  มีพระนามที่รู้จักกันทั่วไป อีกนามหนึ่งว่า จันทรคุปตะ วิกรมาทิตย์  เขียนด้วยเทวนาครี ว่า चंद्रगुप्त विक्रमादित्य 

ศาสนาพราหมณ์นิกายนี้ สนับสนุนส่งเสริมการเมืองการปกครองแนว “ราชา เป็นสง่าแห่งแคว้น”  คือสนับสนุนระบอบราชาธิปไตย  คล้อยตามความเชื่อที่ว่า พระวิศณุ จะอวตารลงมาเป็นผู้ปกครองอยู่ในเมืองมนุษย์ การอวตารที่มีชื่อเสียง คือ อวตารเป็น พระราม ในเรื่องรามเกียรติ ซึ่งเป็นอวตารที่เจ็ด ของพระวิศณุ

สาม ท็อปเทพ ของฮินดู คือ พระวิศณุ พระพรหมณ์ และพระศิวะ โดยพระพรหมณ์เป็นผู้สร้าง พระวิศณุเป็นผู้รักษา และพระศิวะเป็นผู้ทำลาย

พระกฤษณะเป็นอวตารที่แปดของ พระวิศณุ อาจเทียบเป็นปัจจุบันได้กับว่า ได้อวตารเป็น ประธานาธิบดี โอบามา เพราะ กฤษณะ แปลว่า ดำ  อย่างไรก็ดี มเหสีของพระกฤษณะ คือ लक्ष्मी หรือ พระลักษมี นั่นเอง-ไม่ต้องตกใจ  เธอไม่ใช่ มิแชล

พื้นฐานความศักดิ์สิทธิ์และเฮี้ยนของพระกฤษณะ ปรากฏอยู่ในคัมภีร์ มหาภารตะ กับคัมภีร์ต่อเนื่องอีกเล่มสองเล่ม  นอกจากนั้น ในกาลต่อมา ท้าวเธอ พระกฤษณะ ยังปรากฏในคัมภีร์ ภควคีตา เล่มที่สิบและสิบเอ็ด

พาหนะของพระวิศณุหรือพระนารายณ์ คือ ครุฑ สันสกฤตเขียนด้วยเทวนาครี ว่า गरुड   เพราะฉะนั้น ครุฑจึงศักดิ์สิทธิ์ไปด้วย  อย่างไรก็ดี ครุฑ โดยตัวของตัวเอง ก็เป็นเทพองค์หนึ่งอยู่แล้ว ไม่ใช่นกธรรมดา การได้เป็นพาหนะของพระวิศณุ ยิ่งเสริมบารมีให้พญาครุฑ พลอยยิ่งศักดิ์สิทธิ์ไปกันใหญ่  เหมือนกับที่ช้างเอราวัณ ได้เป็นพาหนะของพระพรหมณ์ และโคนันทิ เป็นพาหนะของ พระศิวะ

การพลอยใหญ่ตามนายนั้น ถ้าจะให้ดี ตัวเองต้องมีวีรกรรมด้วย ซึ่ง ครุฑ ก็ได้ร่วมรบกับพระกฤษณะ อันเป็นอวตารหนึ่งของพระวิศณุ โดยครุฑได้บินนำพระกฤษณะ ไปปราบยักษ์ชั่วร้ายนามว่า नरक असुर  หรือ นรกอสูร  เรื่องราวปรากฏอยู่ใน มหาภารตะ ดังภาพ

ในแง่มุมของปรัชญาการเมืองการปกครอง ในลำดับต่อมา ครุฑ ก็ได้กลายเป็นตราแผ่นดินของสองประเทศ คือ ประเทศอินโดเนเซีย และประเทศไทย
                                                                             

ครุฑ-ตราแผ่นดิน ประเทศอินโดเนเซีย                                           ครุฑ-ตราแผ่นดิน ประเทศไทย

ทั้งนี้เพราะราชวงศ์ชวาสมัยโบราณ ได้รับนับถือเรื่องพระนารายณ์ หรือพระวิศณุ เป็นใหญ่เช่นเดียวกันกับคติความเชื่อที่ไทยรับมา และราชวงศ์ชวาสมัยโบราณเกี่ยวดองเป็นญาติ กับราชวงศ์ที่เคยปกครองดินแดนภาคใต้ของประเทศไทย ที่เมืองไชยา ประเด็นนี้บันทึกอยู่ในประวัติศาสตร์ชวา          

ศาสนาพราห์มณ์ลัทธิพระนารายณ์เป็นใหญ่ หรือไวษวณพนิกาย ได้เดินทางจากลุ่มแม่น้ำกฤษณา เข้ามาในแผ่นดินทีเป็นประเทศไทยปัจจุบัน โดยเข้ามาอยู่ในดินแดนภาคใต้ก่อน ประมาณจังหวัดสุราษฎร์ธานี ลุ่มแม่น้ำตาปี และจังหวัดนครศรีธรรมราชในปัจจุบัน  เมื่อประมาณหนึ่งพันปี ก่อนกรุงสุโขทัย ตามหลักฐานทางโบราณคดีเท่าที่พิสูจน์ได้ในเวลานี้ เราคงต้องเชื่ออย่างนี้ไปก่อน จนกว่าจะมีการค้นพบหลักฐานอื่นมาหักล้าง

พิสูจน์?

แบบว่า ลุ่มแม่น้ำกฤษณา เป็นดินแดนของสกุลช่างสกุลหนึ่งของอินเดีย นักประวัติศาสตร์ศิลป์ยุคหลังขนานนามว่าสกุลช่าง อมราวดี (अमरावती)

พระนารายณ์รูปนี้ มีอายุประมาณหนึ่งพันปีก่อนกรุงสุโขทัย  พบที่นครศรีธรรมราช นักโบราณคดีและนักประวัติศาสตร์ เห็นว่าเป็นรุ่นเดียวกับพระนารายณ์ ที่พบที่วัดศาลาทึง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งก็หมายความว่า เป็นสกุลศิลป์จากลุ่มแม่น้ำกฤษณา เช่นเดียวกัน แต่ว่า งานสร้างนั้น ทำขึ้นในพื้นที่ภาคใต้เอง

เทวรูปพระนารายณ์รูปนี้ ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ นครศรีธรรมราช ถูกจัดว่างไว้โดดเด่นดังภาพ(สี)

และยังมีเทวรูปพระนารายณ์อีกองค์หนึ่ง พบที่วัดพระเพลิง อำเภอนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี  ลักษณะการปั้น(แกะสลัก)เช่นเดียวกับสองรูปนี้

อนึ่ง บางท่านอาจสงสัยเช่นเดียวกับผู้เขียน ว่าคำว่า กฤษณะ กับ กฤษณา เขียนเหมือนกันหรือไม่ในภาษาแขก ตอบว่า เขียนไม่เหมือนกัน

กฤษณะ เขียนว่า कृष्ण   ส่วนกฤษณา เขียนว่า  कृष्णा

โปรดสังเกตความแตกต่างกันเอาเอง อย่าให้ต้องบอกละเอียดทุกประเด็น คนเราโต ๆ กันแล้ว

          ส่วน แม่น้ำกฤษณา ก็จะเขียนว่า  कृष्णा नदी

ข้าพเจ้าไปอินเดียมาสามสี่ครั้ง ได้เดินทางจากตะวันออกสุดไปตะวันตกสุด ของดินแดนภารตะ ภาคที่อยู่ด้านเหนือทิวเขาวินธัย ดังที่พรรณนาไว้ในเพลงชาติอินเดีย ตอนหนึ่งว่า

          विंध्य हिमाचल

यमुना गंगा

          ภูเขาวินธัย  ภูเขาหิมาลัย

          แม่น้ำยมุนา แม่น้ำคงคา

และบังเอิญ ว่า ข้าพเจ้าอ่านเทวนาครีออกอยู่บ้าง  ข้าพเจ้าจึงไม่รู้สึกรกหูรกตากับแผ่นป้ายตามท้องถนน และตามสถานีรถไฟ ในภูมิภาคอินเดียเหนือ...

แต่ข้าพเจ้าไม่รู้จักดินแดนภารตะ ที่อยู่ใต้ลงไปจากทิวเขาวินธัย ซึ่งวางขวางแบ่งภูมิประเทศออกเป็นอินเดียเหนือ กับอินเดียใต้  ข้าพเจ้าเคยมีคนที่นับถือเป็นญาติห่าง ๆ แบบว่าห่างมาก อยู่เมืองวิสาขะปัทนัม ในรัฐอันตระประเทศ  แต่ใต้สุดเท่าที่ข้าเจ้าเคยลงไปคือ เมืองภูพาเนชวาร์ ในรัฐโอริสสา  ลุ่มน้ำกฤษณาอยู่ทางใต้ลงไปอีก เพราะฉะนั้นบทความชิ้นนี้เขียนจากการค้นคว้า ไม่ใช่จากประสบการณ์

และ ครุฑ เข้ามาอยู่ในวัฒนธรรมไทยภาคกลาง ได้อย่างไร?  ข้าพเจ้าก็ไม่ทราบ...แบบว่า

ไม่รู้อ่ะ