วิจารณ์ โรงเรียนบริหารธุรกิจ ฮาร์วาร์ด

Book Review: the Golden Passport  By Duff McDonald

โรงเรียนบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ที่จะขอเรียกสั้น ๆ ว่า โรงเรียนบริหารธุรกิจฮาร์วาร์ด ผลิตบัณฑิตป้อนตลาดผู้บริหารกิจการสำคัญ ๆ ในสหรัฐอเมริกา และมีศิษย์เก่ากระจายทั่วโลก  อำนาจอิทธิพลที่สั่งสมมากว่าร้อยปี พิจารณาเฉพาะในสหรัฐฯเองนั้น ไม่มีใครสามารถ มองข้ามได้ โรงเรียนนี้มีเครือข่ายศิษย์เก่าที่เข้มแข็ง และเอื้ออำนวยช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ระหว่างโรงเรียนกับเครือข่ายดังกล่าว  มีข้อเท็จจริงอันยอมรับกันในสหรัฐอเมริกา – แล้วถูกนำมาใช้เป็นชื่อหนังสือ ว่า “the Golden Passport”  หมายความว่า ผู้ใดได้รับวุฒิบัตรไปจากโรงเรียนนี้ ก็เสมือนได้หนังสือเดินทางชนิดบัตรทอง เพื่อท่องไปในโลกทุนนิยม โดยเฉพาะทุนนิยมอเมริกัน

หลักสูตรการเรียนการสอนของโรงเรียนบริหารธุรกิจฮาร์วาร์ด อาจสรุปได้เป็นสองแนว คือ หนึ่ง. เรียนและสอนกันโดยใช้ กรณีศึกษา(case study)  สอง. ต้องการสร้างผู้บริหารชนิดทั่วไป ไม่ได้เน้นความเชี่ยวชาญเฉพาะสาขาธุรกิจ สถาบันแห่งนี้จึงไม่ได้ให้ปริญญาโทชนิดเฉพาะทาง

ถึงแม้โรงเรียนธุรกิจฮาร์วาร์ด จะได้กลายเป็นสินค้าตลาดบน เป็นที่เฝ้ามองและลอกเลียนของโรงเรียนบริหารธุรกิจหลาย ๆ แห่ง ทรงอิทธิพลต่อเศรษฐกิจทุนนิยมอเมริกัน ขนาดที่ได้สร้างลัทธิทุนนิยมพันธุ์พิเศษขึ้นมา คือ ทุนนิยมเพื่อผู้ถือหุ้น(shareholders capitalism)  ผู้เขียน – นาย ดัฟ แม็คโดแนล มีประเด็นข้อเท็จจริงบางประการ ที่จะนำไปสู่ข้อสรุปว่า โรงเรียนบริหารธุรกิจฮาร์วาร์ดมีความผิด มีความบกพร่อง มีส่วนอย่างสำคัญต่อวิกฤติการณ์เศรษฐกิจอเมริกัน และยิ่งกว่านั้นก็คือ ได้ผลักดันความไม่เท่าเทียมกันในสังคมอเมริกัน ให้ถ่างออกอย่างชนิดไม่เคยปรากฏมาก่อน คนส่วนใหญ่ยากจนลง แต่มีคนส่วนน้อยกระหยิบมือเดียว ร่ำรวยอย่างฟูมฟายมากมายจนน่าขบขัน(comically rich) เฮ้ย คุณมีเงินตั้งยี่สิบหมื่นล้าน คุณจะมีไปทำไม – มันน่าขำมั๊ยล่ะ?

นายดัฟ แมคโดแนล เห็นว่า โรงเรียนบริหารธุรกิจฮาร์วาร์ด มีคุณอนันต์แต่ก็มีโทษมหันต์ต่อประเทศสหรัฐอเมริกา

หนังสือ “The Golden Passport – Harvard Business School, the limits of Capitalism, and the Moral Failure of the MBA elite” หนา 600 หน้า ตีพิมพ์ปี 2017/2560 นี่เอง มีเนื้อหาแจกแจง คุณและโทษ โดยอิงกับประวัติศาสตร์ร้อยปีเศษ ของโรงเรียนบริหารธุรกิจที่มีชื่อเสียงก้องโลกแห่งนั้น

การเลือก นักธุรกิจอย่างนายโดแนล ทรัม เป็นประธานาธิบดีสหรัฐ ไม่ใช่เรื่องธุรกิจปกติของชาวอเมริกัน – ไม่ใช่เพราะความที่พวกเขาเลื่อมใสเรื่องธุรกิจ พวกเขาก็เลยเลือกนักธุรกิจเป็นประธานาธิบดี

นายดัฟ แมคโดแนล เห็นว่า มิใช่เช่นนั้น มันไม่ได้สรุปกันง่าย ๆ อย่างนั้น เขากลับเห็นว่า ลัทธิทุนนิยมเพื่อผู้ถือหุ้น(shareholders capitalism) ที่โรงเรียนบริหารธุรกิจฮาร์วาร์ดสอนสั่ง ได้มีส่วนช่วยเคลื่อนย้ายความมั่งคั่งจากมวลชนชาวอเมริกัน ไปประเคนให้คนจำนวนน้อยที่ร่ำรวยมหาศาล และร่ำรวยอย่างน่าขบขันไม่กี่คน ในขณะที่ชาวอเมริกันส่วนมากไม่รู้ที่จะหวังอะไรในชีวิต การเลือกตั้งนายทรัม เป็นประธานาธิบดี เปรียบได้กับ เสียงหอนอันวังเวงของปวงชนผู้ไร้ความหวังเหล่านั้น ดังนั้น การเลือกนายทรัม จึงไม่ใช่ “ปกติธุรกิจ” แต่ประการใดเลย

นายดัฟ แมคโดแนล ยังกล่าวหาอีกว่า ผู้ได้วุฒิ MBA จำนวนมากคน 1) ขี้ขลาดตาขาว 2) อ่อนแอ 3) ละโมบโลภมาก 4) จมอยู่กับกอง “การวิเคราะห์” ท่วมหัวท่วมหู เป็นภูเขาเลากา พวกเขาเหล่านั้น ไม่สามารถที่จะคิดอะไรอื่นได้ นอกจากคิดแต่จะ “หากำไร”

ลักษณะเช่นนี้ ต่างไปจากปรัชญาพื้นฐานแต่เริ่มแรกของโรงเรียนธุรกิจฮาร์วาร์ด ที่ต้องการจะสร้างนักธุรกิจผู้เห็นแจ้ง ผู้ที่จะมาสร้างความแตกต่างเชิงบวกให้แก่โลก

ปรีชา ทิวะหุต

หลังสวน

ชุมพร

กรกฎาคม 2560

หมายเหตุ – ผมมีโครงการจะเขียน book review ขนาดยาวสำหรับหนังสือหนา 600 หน้าเล่มนี้ เผยแพร่ทางสื่อสิ่งพิมพ์ เป็นตอน ๆ  จะได้ทำเมื่อใด จะแจ้งให้ทราบที่นี่ครับ